Met dit citaat wijst de Amerikaanse schrijver en maatschappijcriticus James Baldwin op het belang van zowel individuele als collectieve verantwoordelijkheid voor het realiseren van sociale rechtvaardigheid. In zijn literair werk en in zijn toespraken riep hij mensen op enerzijds hun eigen vooroordelen onder ogen te zien, maar anderzijds ook om systemische sociaal-politieke problemen collectief te adresseren. Baldwins humanisme is diepgeworteld in beschouwingen over racisme, onderdrukking en het streven naar rechtvaardigheid. Daarvan getuigt zijn diepgaande kritiek op racisme, maar ook op homofobie, als vormen van ontmenselijking en de invloed ervan op het psychologisch, emotioneel en spiritueel welzijn.
Als Amerikaanse romanschrijver, essayist, toneelschrijver en maatschappijcriticus heeft James Baldwin een belangrijke bijdrage geleverd aan de strijd voor raciale, seksuele en sociale gelijkheid. Ten tijde van de Burgerrechtenbeweging in de Verenigde Staten brak hij door met zijn semiautobiografische debuutroman Go Tell it on the Mountain (1953), twee jaar later gevolgd door de essaybundel Notes of a Native Son (1955). Vele werken volgden, waarvan Giovanni’s Room (1956), Nobody Knows my Name (1961) en The Fire Next Time (1963) zijn meest bekende boeken zijn.
James Baldwin werd geboren op 2 augustus 1924 in Harlem, New York City. Hij was de oudste in een zwart, religieus en arm gezin, bestaande uit negen kinderen. In zijn jeugd ervoer hij de complexiteit van ras en sociale klasse die de centrale thema’s zouden worden in zijn latere werk. Gefrustreerd door raciale spanningen in de Verenigde Staten en zijn persoonlijke worsteling met seksuele identiteit, verhuisde hij in 1948 naar Parijs. Daar kon hij met wat meer afstand nadenken over zichzelf en de situatie in Amerika. Aan het eind van de vijftiger jaren keerde Baldwin terug naar de Verenigde Staten en streed hij samen met prominente leiders als Martin Luther King Jr. voor gelijke burgerrechten. Ook in de jaren zeventig en tachtig bleef Baldwin een invloedrijke figuur door lezingen te geven en politiek commentaar te leveren. Daarnaast doceerde hij aan verschillende universiteiten en bleef hij meedoen aan nationale debatten over racisme en ongelijkheid. Hij overleed op 1 december 1987 in Saint-Paul-de-Vence in Frankrijk en is begraven in New York City. Hoewel Baldwin zichzelf niet expliciet zag als humanist, is zijn werk dat wel. Het toont een diepe betrokkenheid bij het bevorderen van menselijke waardigheid en een vertrouwen in de kracht van mensen om sociale verandering te bewerkstelligen.
Zowel in zijn romans als in zijn essays, gaat hij in op persoonlijke ervaringen die voor vrijwel iedereen herkenbaar zijn. Gekenmerkt door diepe gevoelens van empathie en mededogen verkent hij thema’s als liefde, identiteit en lijden. In zijn werk staan de levens van zwarte mensen veelal centraal. Daarbij verdiept hij zich ook in de complexiteit van raciale identiteit en een menselijk verlangen om erbij te horen, zowel binnen zwarte gemeenschappen als in de samenleving als geheel. Zijn werk verkent de rijkdom en diversiteit in zwarte gemeenschappen en daarin benadrukt hij de intersectionaliteit van identiteit. Hij laat zien hoe verschillende mensen de wereld ervaren door de bril van ras, gender, seksuele oriëntatie en sociale klasse. Hierbij is Baldwins gebruik van dialoog opmerkelijk. De dialogen geven inzicht in hoe sociale kwesties inwerken op het dagelijks leven van de personages. Als zodanig gebruikte Baldwin literatuur als middel om sociale verandering te verbeelden.
Baldwin was tevens actief betrokken bij de Burgerrechtenbeweging in de Verenigde Staten. Hij nam deel aan protestmarsen en gaf toespraken, vaak samen met andere prominenten in de beweging. Hoewel hij zeer uitgesproken was over raciale onrechtvaardigheid, benadrukte hij dikwijls het belang van geweldloos verzet. Hij pleitte voor de kracht van de dialoog en het onderwijs om veranderingen te bewerkstelligen.
Door middel van zijn diepgaande inzichten in de uitdagingen waarmee gemarginaliseerde groepen te maken hebben, blijft Baldwins nalatenschap een belangrijke inspiratiebron in de strijd tegen racisme. De film I am not your Negro (2016) laat dit zien door een op Baldwins werk geïnspireerde reis door de geschiedenis. Bij zijn dood in 1987 liet Baldwin dertig pagina’s achter van een manuscript over drie van zijn vermoorde vrienden: Martin Luther King Jr., Medgar Evers en Malcolm X. In de film verbeeldt regisseur Raoul Peck het boek dat Baldwin niet heeft kunnen afmaken en verbindt hij Baldwins betrokkenheid bij de Burgerrechtenbeweging met de strijd van de Black-Lives-Matter beweging.
